Là người cưỡi đầu cưỡi cổ thiên
hạ, chúa Trịnh tha hồ bày ra
những trò du hí để được chơi
bời thỏa thích. Một trong những
thú chơi đó là trò thi “mâm ngũ
quả” hàng năm vào dịp rằm
trung thu.
Nhà chúa đặt giải thưởng cho ai
có được mâm ngũ quả đẹp
nhất, quí nhất, ngon lành nhất
và lạ nhất. Các gia đình quyền
quí và giàu có trong thành
Thăng Long đua nhau sắm
những mâm ngũ quả cực kỳ đắt
tiền để mong đoạt giải, khoe
sang với thiên hạ.
Trạng Quỳnh thấy thiên hạ náo
nức dự thi, cũng tuyên bố với
mọi người:
- Năm nay tôi sẽ dự thi cho mà
coi! Tôi đã trượt kỳ thi Hội,
nhưng nhất định thi ngũ quả thì
tôi sẽ chiếm giải, cho thiên hạ
lác mắt một phen!
Trong khi ai nấy đều kỳ công
sắm những thứ trái cây quí nhất
trong nước như đào mận Lạng
Sơn, hồng Hạc Trì, nhãn lồng
Sơn Nam (Hưng Yên), vải thiều
Hải Dương, cam Nghệ An... thì
Trạng Quỳnh lại mang thi bằng
một bức tranh thiếu nữ khỏa
thân.
Chúa và bà chính cung cùng
xem bức tranh lạ lùng và chất
vấn:
- Bức tranh này mà trạng dám
bảo là mâm ngũ quả ư?
Trạng Quỳnh gật gù mỉm cười:
- Chúa thượng không nhận ra
mâm ngũ quả thật sao? Này
nhé: (Chỉ vào đầu thiếu nữ) đây
không phải là một trái bưởi đẹp
vào bậc nhất hay sao? (Lại chỉ
vào đôi mắt) Đây không phải
một chùm gồm hai quả nhãn
lồng Sơn Nam hay sao? (Lại chỉ
vào bộ ngực trần nõn nà) Đây
không phải là một cặp đào tơ
Lạng Sơn thứ thượng thặng hay
sao? (Chỉ vào đôi bàn tay búp
măng) Còn đây chẳng phải hai
trái phật thủ cực quí hay sao?
(Rồi chỉ vào chỗ hấp dẫn nhất
mà nhà Chúa nãy giờ cứ nhìn
chằm chằm vào đó) Còn đây
không phải là một múi mít thơm
ngon nhất trần đời hay sao?
Vừa nghe trạng giảng giải, nhà
chúa vừa say mắt ngắm đủ “ngũ
quả” và ngài cứ nuốt nước
miếng ừng ực, lòng ngài rạo
rực, y như thể ngài bị 5 thứ quả
kỳ diệu kia hớp mất hồn vía. Bà
chính cung đứng bên cạnh đưa
mắt lườm ngài mấy lần, ngài
cũng thây kệ. Đoạn ngài phán:
- Giá mâm ngũ quả của khanh
mà là thật thì ta chấm giải nhất
cho khanh, không còn phải đắn
đo gì nữa!
Quỳnh can ngay:
- Ấy, khải chúa thượng! Sở dĩ
mâm ngũ quả này được thần
chọn dự thi là vì nó không bao
giờ tàn úa lạt phai. Chứ nếu nó
là thật thì bất quá chúa thượng
chỉ thích nó được 2 ngày là
cùng!
Chúa chợt nhớ lại những thứ
“ngũ quả” mà ngài đã được
nếm và nếm rồi thì chán, ngài
liền so chúng với người thiếu
nữ mơn mởn xuân xanh trong
tranh và quả thật ngài cảm thấy
nàng thiếu nữ này có sức hấp
dẫn hơn hẳn. Nàng nằm phơi
tấm thân nõn nường ở đó,
nhưng ngay cả chúa nữa cũng
không tài nào chiếm đoạt nổi
nàng, mà chỉ có thể chiêm
ngưỡng bằng mắt để tưởng
tượng và mơ ước mà thôi! Chúa
cả cười, vỗ đùi kêu lên:
- Ta chịu khanh nói chí lý! Chí lý!
Ý chúa là ý Trời, năm ấy mâm
ngũ quả của Trạng Quỳnh chiếm
giải nhất. Bàn dân thiên hạ biết
chuyện đều bái phục trí tuệ siêu
quần của trạng và lấy làm xấu
hổ cho cái đầu óc bã đậu thô
thiển của mình.